PROTRACKER - Instrukcja obsîugi "ProTracker" to najpopularniejszy program muzyczny dla Amigi. Posiada wîaôciwie wszystko to, co jest potrzebne podczas pracy nad utworem, wyîâczajâc z tego obsîugë MIDI. Umoûliwia co prawda pracë z MIDI, ale nie ma zbyt duûych moûliwoôci w tej dziedzinie. Aby zaczâê pracë z "ProTrackerem", naleûy przywoiê sobie kilka podstawowych reguî : 1. Kaûdy moduî skîada sië z wielu czëôci, tzw. PATTERNÓW. 2. Kaûdy PATTERN skîada sië z pozycji numerowanych od 0 do 63, gdzie wpisuje sië nuty utworu i komendy dotyczâce sampli. 3. Sample to instrumenty, wykorzystane z module. 4. Klawiatura w "ProTrackerze" peîni trochë innâ rolë niû w innych programach. Jest zdefiniowana podobnie jak klawiatura fortepianu czy syntezatora (przykîadowo klawisz "Z" odpowiada nucie C-2, "," - C-3, "E" - E-3, itd.). 5. Oznaczenia nut - np. C-3 oznacza nutë C oktawy trzeciej. Po uruchomieniu programu widzimy ekran gîówny. Widoczne sâ opcje i wskaúniki programu : POSITION (POS) - po jego klikniëciu ukazuje sië lista pozycji patternów. Moûliwe jest przesuwanie sië na okreôlonâ pozycjë myszkâ, klikajâc na odpowiednie gadgety (strzaîki) lub z klawiatury klawiszami kursora. PATTERN - aktualny odtwarzany pattern, tak jak w przypadku POSITION, klikajâc na strzaîki moûna ustalaê pattern dla okreôlonej pozycji (klawisz POSITION) LENGHT - iloôê patternów w module, numerowanych od 0. Tak samo jak w innych opcjach, klikajâc na strzaîki zmieniamy të iloôê SAMPLE - aktualnie wîâczony sampl (instrument), reszta jak wyûej VOLUME - gîoônoôê sampla, reszta jak wyûej LENGHT - dîugoôê sampla. Na ekranie widzimy takûe wiele opcji. Oto one : PLAY - sîuûy do odtwarzania moduîu zawsze od poczâtku aktualnie ustalonego patternu PATTERN - teû odtwarza moduî, z tâ róûnicâ, ûe odtwarza jeden pattern, nie przechodzâc do nastëpnego EDIT - edycja patternu, dokîadny opis tej opcji dalej RECORD - opcja podobna do poprzedniej, jednak w trakcie edycji odtwarzany jest pattern lub moduî, o czym dalej STOP - zatrzymanie odtwarzania moduîu CLEAR - usuniëcie moduîu z pamiëci. Po klikniëciu tej opcji pojawiajâ sië nastëpne : SONG - usuwa zapis patternów, pozostawia sample SAMPLES - usuwa sample, pozostawiajâc zapis patternów ALL - usuwa z pamiëci caîy moduî CANCEL - wyjôcie z tej opcji EDIT OP. - dodatkowe opcje programu, dokîadny opis dalej w opisie DISK OP. - opcje dyskowe, opis dalej PLST - lista sampli, opis dalej PSET-ED - edycja listy sampli, opis dalej SETUP - dodatkowe opcje dotyczâce caîoôci programu, opis dalej SAMPLER - obsîuga samplera, opis dalej. Niûej znaduje sië kilka informacji : SONG NAME - nazwa moduîu SAMPLE NAME - nazwa sampla TEMPO - szybkoôê odtwarzania moduîu STATUS - informacje o tym, co aktualnie program robi TUNE - dîugoôê moduîu FREE - wolna pamiëê. Na ekranie widzimy takûe czas odtwarzania moduîu, a klikajâc na napis QUADROSCOPE, uaktywniamy EQUALIZER (SPECTRUM ANALYZER). Aby spowrotem zmieê go na QUADROSCOPE naleûy kliknâê napis SPECTRUM ANALYZER. Z lewej strony znajduje sië takûe miejsce z numerem aktualnie odtwarzanego lub edytowanego patternu (po lewej stronie napisu TEMPO). Wyjôcie z programu nastëpuje po klikniëciu w lewym górnym rogu ekranu. Wczeôniej nastëpuje proôba o potwierdzenie tej operacji. EDIT ---- Po wybraniu tej opcji wskaúnik myszki zmieni kolor. Kaûde zagranie nuty na klawiaturze zostanie zapisane w patternie. Klawisze kursora sîuûâ do poruszania sië w obrëbie caîego patternu, natomiast klawiszem "Del" usuwamy nutë z patternu. Caîa klawiszologia opisana jest w punkcie KLAWISZOLOGIA. RECORD ------ Jest to opcja podobna do EDIT, z tâ róûnicâ, ûe podczas wpisywania nut, pattern jest caîy czas odtwarzany. Klawiszologia tak sama jak w przyadku opcji EDIT. Menu EDIT OP. ------------- Po klikniëciu tej opcji, pojawiajâ sië nastëpne. Sâ to : Track - dotyczâce tylko jednego, aktualnie edytowanego kanaîu Pattern - dotyczâce caîego patternu. Pod tymi napisamy widoczne sâ opcje w dwóch kolumnach : NOTE UP - podniesienie wartoôci nut w kanale lub patternie o jednâ wartoôê NOTE DOWN - obniûenie wartoôci nut o jednâ wartoôê OCTAVE UP - podniesienie wartoôci nut o jednâ oktawë OCTAVE DOWN - obniûenie wartoôci nut o jednâ oktawë. Poza tymi opcjami, po ich prawej stronie, widzimy trzy cyfry, umieszczone jedna pod drugâ oraz literë E. Klikajâc cyfry widzimy kolejne opcje, dla cyfr 2 i 3. Dla cyfry 1 przyporzâdkowane byîy opcje opisane powyûej. Opcje cyfry 2 to : RECORD : PATT/SONG - sposób dziaîania opcji RECORD. W przypadku ustalenia na PATT (PATTERN), zapis odbywaê sië bëdzie na 1 patternie, jeôli zaô ustawimy jâ na SONG, bëdzie moûliwy zapis w caîym module. KEYS : SINGLE/MULTI - jeûeli opcjë të ustawimy na SINGLE, po zapisaniu nuty kursor pozostanie na tym samym kanale. Jeôli ustalona zostanie na MULTI, kursor przemieôci sië na inny kanaî zgodnie z preferencjami w Menu SETUP, o czym dalej QUANTIZE : xx - zmiana sposobu zapiss METRO : xx/yy - jak wyûej Po prawej stronie tych opcji, widoczne sâ inne, dotyczâce operacji na samplach : DELETE - usuniëcie aktualnie edytowanego sampla EXCHNGE (EXCHANGE) - zamiana sampli ustalona w miejscach FROM i TO FROM - úródîo sampla (np. podczas wymiany, kopiowania) TO - cel sampla KILL - wykasowanie z pamiëci sampla COPY - skopiowanie sampla ze úródîa na cel (FROM - TO) Opcje dla cyfry 3 to opcje dotyczâce tylko sampli : MIX - naîoûenie sampli. Po kliniëciu tej opcji pojawia sië napis "xx + yy = zz" (oczywiôcie sâ to liczby). Sampl oznaczony jako "zz" do docelowy, natomiast "xx" i "yy" to úródîa sampli. BOOST - specyficzne przefiltrowanie sampla X-FADE - jak wyûej UPSAMP - zmniejszenie czëstotliwoôci sampla DNSAMP - powiëkszenie czëstotliwoôci sampla ECHO - dodanie pogîosu do sampla. Jaki to ma byê pogîos ustalamy w opcjach : POS i MOD FILTER - naîoûenie filtru na sampl, reszta jak wyûej BACKWD - zmiana sampla w ten sposób, ûe bëdzie on odtwarzany od tyîu VOL xxx% - ustalenie gîoônoôci sampla CHORD - tworzenie akordu. Uaktywnia nastëpne opcje : CHORD - stworzenie akordu UNDO - odwrócenie ostatniej operacji RESET - zmiana ustaleï do poczâtkowych LENGHT xxxx - dîugoôê sampla. Sâ tu takûe 4 miejsca, w których wpisujemy nuty, z których ma skîadaê sië akord. Menu SAMPLER ------------ Mamy tu opcje obsîugi samplera : PLAY - odtwarzanie sampla, posiada inne opcje : WAVEFORM - odtwarzanie caîoôci sampla DISPLAY - odtwarzanie widocznego sampla na ekranie razem z pionowâ liniâ, pokazujâcâ aktualnâ odtwarzanâ pozycjë RANGE - odtwarzanie zakresu sampla, ustalonego myszkâ SHOW RANGE - pokazanie zakresu sampla, ustalonego myszkâ SHOW ALL - pokazanie caîoôci sampla ZOOM OUT - wyjôcie z trybu powiëkszenia sampla RANGE ALL - zaznaczenie caîego sampla, traktowanie go jako zakresu LOOP: ON/OFF - zapëtlenie sample wîâczone / wyîâczone DISP: xxxx (DISPLAY) - dîugoôê pokazanego na ekranie sampla BEG (BEGIN) - skok do poczâtku sampla END - skok do koïca sampla VOLUME - gîoônoôê sampla, posiada inne opcje : FROM - suwakiem reguluje sië poczâtkowâ gîoônoôê sampla TO - podobnie jak w poprzedniej opcji, jednak jest to koïcowa gîoônoôê sampla RAMP - modyfikacja sampla ustalona suwakami NORMALIZE - ustalenie wartoôci FROM i TO na 100% \ - ustalenie wartoôci FROM na 100& i TO na 0% / - ustalenie wartoôci FROM na 0% i to na 100% - - ustalenie wartoôci FROM i TO na 100% CANCEL - wyjôcie z tego menu TUNETONE - podczas pracy z "ProTrackerem" odtwarzany bëdzie dúwiëk, dziëki któremu dostrojenie wszystkich sampli moduîu bëdzie przebiegaê znacznie szybciej i skuteczniej SWAP BUFF (SWAP BUFFER) - zamiana zawartoôci aktualnego sampla z buforem programu CUT - wyciëcie zakresu wyznaczonego myszkâ COPY - skopiowanie zakresu do bufora PASTE - wyczyszczenie zakresu sampla SAMPLE > NOTE: x-y - czëstotliwoôê samplowania, ustalana przez podanie nuty z klawiatury RESAMPLE > NOTE: x-y - zmiana czëstotliwoôci sampla, równieû ustalana przez podanie nuty EXIT - wyjôcie z menu samplera. Menu SETUP ---------- Pojawiajâ sië kolejne opcje : Dla cyfry "2" wyôwietlonej w prawym górnym rogu ekranu (po jej klikniëciu pojawiajâ sië inne opcje i cyfra "1") : LOAD CONFIG - zaîadowanie uprzednio zapisanej konfiguracji SAVE CONFIG - zapis ustalonej konfiguracji RESET ALL - ustalenie wszystkich opcji, tak jak byîy ustawione zaraz po uruchomieniu programu MULTI: x y z v - przy wîâczonym trybie MULTI ustalamy tu jak kursor ma przemieszczaê sië po zapisie nuty w patternie R G B - suwakami ustala sië kolory programu UNDO - przywrócenie poprzedniego stanu kolorów CANCEL - uniewaûnienie ostatniej zmiany koloru DEF - przywrócenie zdefiniowanej wczeôniej wartoôci koloru PRINT SONG - wydruk moduîu, pod niâ znajduje sië miejsce, gdzie naleûy wpisaê napëd, do którego ma nastâpiê wydruk ACCIDENCTAL - zmiana oznaczania póîtonów KEYREP xx/yy - zmiana sposobu powtarzanie klawiszy, przy caîy czas naciôniëtym jakimkolwiek z klawiszy CONFIG - numer konfiguracji (moûe byê ich wiele) EXIT - wyjôcie z menu SETUP FILTER: ON/OFF - wîâczenie / wyîâczenie filtra SHOWDEC: ON/OFF - pokazywanie wszelkich wartoôci w programie dziesiëtnie / heksadecymalnie AUTODIR: ON/OFF - wîâczenie / wyîâczenie automatycznego odczytu katalogu dyskietki, po jej wîoûeniu do stacji dysków MOD. ONLY: ON/OFF - pokazywanie w katalogu z moduîami tylko plików zaczynajâcych sië od liter "MOD." lub pokazywanie wszystkich plików na dysku MIDI HAJ: ON/OFF - wîâczenie / wyîâczenie obsîugi MIDI Opcje dla cyfry "1" : TIMING: CIA/VBLANK - zmiana sposobu mierzenia czasu moduîu TEMPO: xxx - zmiana szybkoôci odtwarzania moduîu SPEED: xxx - to samo, lecz tempo jest jednostkâ SPEED R G B - suwaki o przeznaczeniu takim samym jak w przypadku poprzedniego menu, lecz dotyczâ EQUALIZERA SWITCH TOGGLES - przeîâczenie wszystkich opcji z ON na OFF i odwrotnie TUNING TONE: x-y - ustalenie czëstotliwoôci dúwiëku przydajâcego sië przy strojeniu sampli (opcja TUNETONE w menu SAMPLER) MODS: - podajemy tu ôcieûkë dostëpu (katalog) moduîów SONGS: - to samo, lecz katalog tzw. SONGów, czyli moduîów bez sampli SAMPL: - jak wyûej, lecz odnosi sië do sampli PTDIR: - gîówny katalog katalog programu MAX PLST: xxx - maksymalna iloôê sampli w menu PLST DMA WAIT: xxx - ta opcja przydaje sië przy szybkich Amigach, dziëki niej moûna zwolniê odtwarzanie moduîów DEFAULT - przywrócenie poczâtkowych ôcieûek dostëpu programu SHOW DIRS: ON/OFF - wîâczenie / wyîâczenie pokazywania katalogów w katalogu dysku CUTTOBUFF: ON/OFF - jeôli wîâczymy të opcjë, przy wycinaniu sampli, ich zawartoôê zostanie zapisana w buforze programu, w przeciwnym razie zostanie usuniëta LOAD LOOP: ON/OFF - wîâczenie/wyîâczenie îadowania zapëtlonych sampli SYS. REQ: ON/ OFF - wîâczenie/wyîâczenie systemowych tzw. REQUESTERÓW, czyli okien z informacjami i proôbami systemu. KLAWISZOLOGIA ------------- F1 - niûsza oktawa F2 - wyûsza oktawa ALT+F3 - skasowanie patternu (z zapamiëtaniem) ALT+F4 - zapamiëtanie patternu ALT+F5 - skopiowanie zapamiëtanego patternu SHIFT+F3 - skasowanie ôcieûki (z zapamiëtaniem) SHIFT+F4 - zapamiëtanie scieûki SHIFT+F5 - skopiowanie zapamiëtanej ôcieûki CTRL+F3 - skasowanie komend w ôcieûce CTRL+F4 - zapamiëtanie komend w scieûce CTRL+F5 - skopiowanie zapamiëtanych komend F6 - kursor na pozycjë 00 F7 - kursor na pozycjë 16 F8 - kursor na pozycjë 32 F9 - kursor na pozycjë 48 F10 - kursor na pozycjë 63 SHIFT+F6 - zapamiëtuje nowâ pozycjë dla klawisza F6 SHIFT+F7 - zapamiëtuje nowâ pozycjë dla klawisza F7 SHIFT+F8 - zapamiëtuje nowâ pozycjë dla klawisza F8 SHIFT+F9 - zapamiëtuje nowâ pozycjë dla klawisza F9 SHIFT+F10 - zapamiëtuje nowâ pozycjë dla klawisza F10 ALT+F6 - odgrywa pattern od pozycji dla klawisza F6 ALT+F7 - odgrywa pattern od pozycji dla klawisza F7 ALT+F8 - odgrywa pattern od pozycji dla klawisza F8 ALT+F9 - odgrywa pattern od pozycji dla klawisza F9 ALT+F10 - odgrywa pattern od pozycji dla klawisza F10 RETURN - odtworzenie nut na pozycji kursora ALT+RETURN - przesuniëcie komend i nut w patternie o jednâ pozycjë w dóî SHIFT+RETURN - przesuniëcie wszystkiego w scieûce o jednâ pozycjë w dóî CTRL+RETURN - przesuniëcie komend w scieûce o jednâ pozycjë w dóî ALT+BACK - przesuniëcie wszystkiego w patternie o jednâ pozycjë do góry SHIFT+BACK - przesuniëcie wszystkiego w ôcieûce o jednâ pozycjë do góry CTRL+BACK - przesuniëcie komend w ôcieûce o jednâ pozycjë do góry KURSORY - poruszanie kursorem SHIFT+KURSORY góra,dóî - szybsze przemieszczanie kursora ALT+KURSORY góra,dóî - b. szybkie przemieszczanie kursora SHIFT+KURSORY prawo,lewo - zwiëkszenie/zmniejszenie wartoôci position ALT+KURSORY prawo,lewo - nastëpny/poprzedni pattern CTRL+KURSORY prawo,lewo - nastëpny/poprzedni sampl TAB - skok do ôcieûki w prawo SHIFT+TAB - skok do ôcieûki w lewo CTRL+0/9 - ustawienie wartoôci editskip SHIFT+0/9 - zapamiëtanie komendy na pozycji kursora ALT+0/9 - wstawienie komendy zapamiëtanej pod danym klawiszem CAPS LOCK - tryb samopowtarzania klawiatury SPACE - przerywa odgrywanie/ wîâcza tryb edycji/ wyîâcza tryb edycji ALT+Q - wyjôcie ALT+E - edit option [wyjôcie przez ESC] ALT+R - resample ALT+T - stroik [tunetone] ALT+I - tryb wstawiania gîoônoôci sampla w miejsce komendy ALT+A - monitor samplera ALT+S - okno samplera [wyjôcie ESC] ALT+D - operacje dyskowe [wyjôcie ESC] ALT+F - filtruje dúwiek ALT+ ZXCV - wîâcza/wyîâcza kolejne kanaîy [Z-1,X-2,C-3,V-4] ALT+B - boost dúwiëku CTRL+E - powiëkszenie ôcieûki [jak SHIFT+RETURN] CTRL+R - przywraca standardowe pozycje klawiszom F6-F10 CTRL+T - zmienia wybrane ôcieûki w samplu CTRL+Y - odwraca zaznaczony blok CTRL+U - undo CTRL+I - wstawia blok, nuty spycha w dóî CTRL+O - zwëûa ôcieûkë [jak SHIFT+BACK] CTRL+P - wstawia blok, kasuje nuty CTRL+A - wîâcza/wyîâcza kanal CTRL+S - wîâcza/wyîîcza Split klawiaturë CTRL+D - kasuje blok, przesuwa nuty do góry CTRL+F - wîâcza/wyîâcza filtr CTRL+G - boost wszystkich sampli CTRL+H - podwyûsza nuty w bloku o póîton CTRL+J - doîâcza nowy blok do poprzednio wstawionego CTRL+K - kasuje wszystko od pozycji kursora w dóî SHIFT+CTRL+K - kasuje wszystko od pozycji kursora w górë CTRL+L - obniûa nuty w bloku o póîton CTRL+Z - przywraca standardowe komendy klawiszom 0-9 CTRL+X - wycina blok i zapamiëtuje go CTRL+C - kopiuje blok do bufora CTRL+V - filtruje wszystkie sample [z potwierdzeniem] CTRL+B - zaznacza poczatek bloku CTRL+N - ponownie zaznacza ostatnio wybrany blok [te same pozycje w dowolnej ôcieûce] CTRL+M - wîâcza/wyîâcza multi klawiaturë CTRL+Q - wîâcza wszystkie kanaîy ALT prawy - play song AMIGA prawa - play pattern SHIFT prawy - record RMB+ALT prawy - play song od aktualnego poîoûenia RMB+AMIGA prawa - play pattern od aktualnego poîoûenia RMB+SHIFT prawy - record od aktualnego poîoûenia Klawiatura numeryczna - sample [( - 1 sampl, ) - 2 sampl / - 3 sampl itd.] DEL - kasuje nutë na pozycji kursora ALT+DEL - kasuje komendë na pozycji kursora SHIFT+DEL - kasuje wszystko na pozycji kursora SHIFT+HELP - zmienia obîoûenie klawisza HELP [HELP/PLST] HELP - pomoc [HELP] lub PLST ` - workbench \ - tryb 'bloku perkusji' ALT+klawiatura numeryczna - strojenie 'bloku perkusji' AMIGA+1 - podwyûszenie nut w ôcieûce o póîton [dla ustawionaego sampla] AMIGA+Q - obniûenie ich o póîton AMIGA+A - podwyûszenie ich o oktawë AMIGA+Z - obniûenie ich o oktawë AMIGA+2 - podwyûszenie nut w patternie o póîton [dla ustawionaego sampla] AMIGA+W - obniûenie ich o póîton AMIGA+S - podwyûszenie ich o oktawë AMIGA+X - obniûenie ich o oktawë AMIGA+3 - podwyûszenie nut w ôcieûce o póîton [wszystkich] AMIGA+E - obniûenie ich o póîton AMIGA+D - podwyûszenie ich o oktawë AMIGA+C - obniûenie ich o oktawë AMIGA+4 - podwyûszenie nut w patternie o póîton [wszystkich] AMIGA+R - obniûenie ich o póîton AMIGA+F - podwyûszenie ich o oktawë AMIGA+V - obniûenie ich o oktawë KOMENDY PODCZAS EDYCJI ---------------------- Komendy te uûywa sië podczas edycji moduîu, wpisujâc w miejsce po numerze sampla w patternie no. C-2 01xxx, gdzie xxx to wîaônie miejsce na komendë. Sâ one nastëpujâce : 4xy - modulacja wysokoôci np. 484 1xx - podnoszenie dúwiëku np. 120 2xx - opadanie dúwiëku np. 220 3xx - pîynne przechodzenie przez dúwiëki np. 337 Ano - stopniowe wyciszanie dúwiëku np. A02 Ano - stopniowe podgîoônianie dúwiëku np. A20 Cxx - gîoônoôê dúwiëku np. C10 F0x - szybkoôê grania, zakres $01...$0F np. F06 Fxx - szybkoôê grania+zmiana efektów, zakres $10...$F0 np. F70 4xy - modulacja gîoônoôci np. 484 9xx - odtworzenie sampla od ôrodka np. 910 Bxx - skok do pozycji xx np. B04 D00 - koniec patternu, skok do nastëpnego Dxx - skok do taktu xx w patternie E00 - wîâczenie filtra dúwiëku E01 - wyîâczenie filtra dúwiëku 5no - kontynuacja efektu opadania/podnoszenia dúwiëku i zmniejszanie gîoônoôci np. 504 5no - jak wyûej, lecz zwiëkszanie gîoônoôci np. 540 6no - modulacja wysokoôci + zmniejszanie gîoônoôci np. 604 6no - jak wyûej, lecz zwiëkszanie gîoônoôci np. 640 8xx - (dla koderów) synchronizacja muzyki i grafiki. 0zv - bardzo szybkie granie pojedynczych dúwiëków Objaônienia: ------------ xx - jeden parametr komendy o zakresie $00...$FF xy - dwa oddzielne parametry, jeden "x", drugi 'y" (zakres $0...$F, jeden parametr okreôla gîëbokoôê efektu, drugi prëdkoôê - zakres $0...$F) no - dwa oddzielne parametry, jednak przeciwstawne (pierwszy oznacza narastanie czegoô, drugi opadanie) zv - dwa podobne parametry komendy.